มวยไทยเป็น ศิลปะ ของการต่อสู้ และสามารถนำไปใช้ป้องกันตัวในชีวิตจริงได้ และยังเป็นอาชีพ และนำไปต่อสู้ได้อีกด้วย ศิลปะแม่ไม้มวยไทย ประเภทนี้บรรพบุรุษของชาติไทยได้ส่งต่ออบรมสั่งสอนสืบทอดมาทุกยุคทุกสมัยให้ดำรงอยู่ตลอดไป ซึ่งบรรดาชายฉกรรจ์และนักรบทหารจะได้ฝึกสอนศิลปะประเภทนี้อย่างเข้มงวด

การใช้อาวุธโบราณ เช่น ดาบ กระบี่ กระบอง ทวน ง้าว นักรบไทยในสมัยก่อนจะต้องมีวิชาเรียนรู้เกี่ยวกับอาวุธที่มีชั้นเชิง และสมัยก่อนจะฝึกเฉพาะบรรดาเจ้าหรือผู้มีศักดิ์ชั้นสูง เฉพาะมหากษัตริย์และขุนนางฝ่ายทหารเท่านั้น เวลาผ่านไปจึงแพร่หลายไปสู่สามัญชนชั้นทั่วไปเพื่อถ่ายทอดจากวิชาการต่อสู้

ประเทศไทยมีศาสนาพุทธเป็นศาสนาประจำชาติ มวยไทยกับศาสนาพุทธมีความสอดคล้องสัมพันธ์กันจนแยกไม่ออก ซึ่งทุกครั้งที่จะมีการชกมวยจะต้องไหว้ครูทุกครั้ง ร่ายมนต์คาถาตามร่างกายมีเครื่องรางของขลังเช่น ผ้าประเจียดรัดแขน หรือ มงคลสวมศรีษะ

ลักษณะสำคัญของมวยไทย

มวยไทยใช้อวัยวะเกือบทุกส่วนร่างกายหลักๆ  6 ชนิด ได้แก่ หมัด เท้า เข่า ศอก การท่อนบนและล่างเท้า เข้ากระทำการต่อสู้ด้วยการเตะต่อยหรือชก  ทุบ โขก เหน็บ อัด ยันเหยียบ ปัก ทิ่ม กระทุ้งสับ รัดแขนหักขาหักคอเป็นต้นอีกมากมายหลายอย่าง

ไม้มวยไทย

 เป็นการใช้อวัยวะต่างๆของร่างกาย และประกอบการเคลื่อนไหวที่กลมกลืนผสมกับการรุกและรับ เป็นการเข้ากระทำคู่ต่อสู้และป้องกันตัว และเป็นศิลปะที่มีการประยุกต์ใช้ให้เกิดผลในรูปแบบต่างๆ อย่างไม่มีข้อจำกัด

• แม่ไม้ เป็นท่าครู คือท่าย่าง 3 ขุมที่มีองค์ประกอบของการต่อสู้ และเป็นการป้องกันตัว ซึ่งครูบาอาจารย์แต่ละท่านแต่ละสำนักจะคิดค้นท่าป้องกันตัวอันเป็นเอกลักษณ์ของตนแยกออกไป
• ลูกไม้ หรือไม้มวยไทยมีทั้งไม้เด็ด ไม้ตาย และไม้เป็นในการต่อสู้
• ไม้ตาย คือท่ามวยที่เมื่อฝ่ายกระทำใช้ไม้หนีออกไป คู่ต่อสู้จะไม่สามารถป้องกันการโจมตีนี้ได้
• ไม้เด็ด คือท่ามวยไทยที่มีประสิทธิภาพ และทำให้คู่ต่อสู้ได้รับอันตรายเป็นอย่างสูง
• ไม้เป็น คือท่ามวยที่ฝ่ายหนึ่งใช้ออกไป คู่ต่อสู้สามารถป้องกันหรือแก้ไขท่านี้ได้ถ้าเรียนรู้วิธีมาเป็นอย่างดี

การไหว้ครู

ในการแสดงศิลปะต่างๆ มักจะมีครูบาอาจารย์ผู้ฝึกสอนถ่ายทอดวิชา เป็นประเพณีของชาวไทยซึ่งอบรมสั่งสอนต่อต่อกันมาทุกยุคทุกสมัย และการไหว้ครูนี้เป็นความกตัญญูรู้คุณต่อผู้มีพระคุณ ซึ่งเป็นการแสดงการตอบแทนในรูปต่างๆ การไหว้ครูจึงมีความสำคัญและเป็นผลจากคุณธรรมดังกล่าว